Co to jest konstytucja marcowa? Co wprowadziła konstytucja marcowa?

Ponad sto lat temu uchwalono Konstytucję marcową. To jeden z najważniejszych aktów dla Polaków, ponieważ zwiastował demokrację. Był symbolem wolności po 123 latach pod zaborami. Czym dokładnie jest ta konstytucja i co wprowadziła? Wyjaśniamy!

• Czym jest konstytucja?
• Konstytucja marcowa
• Postanowienia konstytucji marcowej
• Spór wokół konstytucji marcowej
• Historia Polski po konstytucji marcowej

Czym jest konstytucja?

Konstytucja, z łaciny constituo, oznacza urządzać, ustanawiać, regulować. To najważniejszy, a zarazem najwyższy akt prawny obowiązujący w państwach demokratycznych. Ma pierwszorzędną moc prawną. Określa ona fundamentalne reguły funkcjonowania państwa, takie jak: podstawy ustroju społecznego i gospodarczego państwa, podstawowe obowiązki i prawa dotyczące wolności obywatela, organizuje i powołuje najwyższe organy państwowe. Jako że konstytucja jest najwyższym aktem prawnym, czuwa nad nią specjalny trybunał i głowa państwa.

Konstytucja marcowa

17 marca 1921 roku, Parlament II Rzeczpospolitej uchwalił konstytucję marcową. Wcześniej, tuż po odzyskaniu niepodległości, sprawy ustrojowe były regulowane przez tak zwaną małą konstytucję z 1919 roku. Konstytucja marcowa miała kluczowe znaczenie dla Polski, po wielu latach pod zaborami. Określała ona nowe zasady dotyczące ustroju państwa. Eksperci uważają, że była ona tworzona na wzór konstytucjonalizmu francuskiego.

Postanowienia konstytucji marcowej

Konstytucja marcowa przede wszystkim określiła najważniejsze zasady ustroju państwa, a dokładniej:

• pięcioprzymiotnikowe wybory,
• system parlamentarno-gabinetowy ze znaczącą władzą parlamentu dwuizbowego,
• monteskiuszowski trójpodział władzy,

Ponadto potwierdziła prawo wyborcze dla kobiet, które za sprawą Józefa Piłsudskiego było wprowadzone już wcześniej dekretem. Na tamte czasy, konstytucja była bardzo nowoczesna.

Spór wokół konstytucji marcowej

Mimo że bardzo ważna dla Polaków, nie została ona przyjęta jednogłośnie. W dużej mierze sprzeciwiali się jej przeciwnicy Piłsudskiego. Najbardziej zagrażała ona tym, którzy myśleli, że będą mieć większość parlamentarną. Endecy obawiali się także wzmocnionej władzy wykonawczej, ponieważ bali się, że Marszałek będzie jej nadużywać. Spór o konstytucję w dużej mierze dotyczył sposobu, w jaki byłaby wybierana głowa państwa, oraz o to, czy parlament powinien być jednoizbowy, czy dwuizbowy.

Historia Polski po konstytucji marcowej

Symboliczna konstytucja nie miała długiej historii. W sejmie zaczęły powstawać niestabilne koalicje, które doprowadziły do upadku rządów. W 1926 roku Marszałek przeprowadził przewrót majowy i ustanowił rządy autorytarne, a konstytucja marcowa została zamieniona przez nowelę sierpniową. Postanowienia konstytucji nie zostały zmienione w całości, nowela wprowadziła tylko szersze uprawnienia prezydenta, co skutkowało zmianą systemu władzy.

Konstytucja marcowa już nie funkcjonuje prawnie, jednak w świadomości Polaków jest zachowana jako symbol wolności i sprzymierzenia obywateli. Powstała ona przecież z kompromisu trzech różnych sił parlamentarnych, endeków, socjalistów i ludowców. To wspaniały symbol zjednoczenia Polaków.